Bağımlılık,en basit tanımıyla herhangi birşeye bağlı olma, ‘o’ olmadan hayatını devam ettirememe halidir.Bağımlılık kişinin bağımlı olduğu şey üzerinde kontrolünü kaybetme durumudur.Bu bağımlı olduğu şey bazen alkol bazen madde bazen kumar,teknoloji,alışveriş vb. şeylerdir.Bağımlı olunan şey her ne ise ilk etapta kontrol kişinin kendisinde iken süreç içerisinde kontrol bağımlı olan şeye geçer ve kişi bunlar karşısında kendisini durduramaz hale gelir.Bu kontrolsüzlüğün sonucunda da kişi ailevi,sosyal,ekonomik,adli,mesleki ve sağlıkla ilgili birçok kayıp yaşamaktadır.
Bağımlılıklar genellikle bir irade sorunu, kişinin kendi elinde kolaylıkla bitirebileceği bir durum, kişilik sorunu gibi bir takım genelgeçer ifadelerle değerlendirilse de aslında bunlar doğru değildir.Bağımlılık denilen kavram herşeyin ötesinde psikiyatrik bir hastalıktır.Hastalık denildiğinde nasıl vücudumuzun herhangi bir bölgesindeki farklılaşmadan dolayı ortaya çıkan durumu kastediyorsak bağımlılık hastalığında da kullanılan maddelerin uzun zaman alınması durumunun ortaya çıkardığı bir beyin farklılaşmasından bahsedebiliriz.Bu farklılıklardan dolayı ilk başlarda kullanıp kullanmamak kişinin iradesiyle ilgili,kontrolünde bir durum iken beyindeki bu farklılık bağımlılığı kişinin iradesiyle ilgili bir durum olmaktan çıkarmaktadır.
Bağımlılkları genel olarak Psikoaktif Madde Bağımlılıkları ve Davranışsal Bağımlılıklar olarak ikiye ayırabiliriz.Psikoaktif madde bağımlılıklarının içinde alkol,uyuşturucu-uyarıcı ve bir takım diğer etkiler gösteren maddeleri sayabiliriz.Davranışsal bağımlılıkların içerisinde ise kumar,bahis,internet,oyun,alışveris,spor,seks bağımlılığı gibi genellikle bir davranışın bağımlılık nesnesi olduğu durumları sayabiliriz.Madde ve davranışsal bağımlılıklar bakıldığında çok farklı durumlar gibi görünse de beyinde etki ettiği mekanizmalar ve süreç içerisinde yaşanan tablolar benzerdir.Bu nedenle tedavileri de benzer şekilde ilerlemektedir. Bağımlılık tedavisine başvurmaktan çekinmeyin uygun tedaviyle herkes için bu süreç başarılabilir ve sürdürülebilir.
Bağımlılık tedavileri kişinin tedavi isteği olmadan genellikle işe yarar tedaviler değildir.Ancak kişi tedaviye istekli ise doğru yaklaşım ve tedaviyle yüksek başarı oranlarına sahiptir.Tedavide ilaç ve psikoterapi birlikte yürütülmelidir.Sadece ilaç ya da sadece terapi ile yürütülen tedaviler etkin değildir.Bağımlılık alanında çalışan psikologlar genellikle bağımlı kişilerle yürüttükleri çalışmalarda bağımlı kişinin bırakma motivasyonunu arttırmaya çalışırken bu süreçte kişinin yaşadıkları zorlukları,kişilik özelliklerini,yaşam koşullarını anlamaya ve bu süreçlerle ilgili terapötik destek sağlarlar.
Yazı: Bağımlılık danışmanı / Uzman Psikolog Serkan BOZKURT
